१७ वर्षे युवकको ‘कृषिबोट’ आविष्कार: महाराष्ट्रको गाउँबाट सुरुभएको नवप्रवर्तनले कृषकलाई दियो राहत
काठमाडौं दैनिक, असार ११, २०८२
नाशिक, भारत – मेरो काका हरेक दिन २० लिटर विषादी बोकेर घर फर्किन्थे दुखाइले थकित हुन्थ्यो । त्यो दृश्यले मेरो मन दुखायो १७ वर्षे आदित्य पिंगले भन्छन्। यही पीडाले उनलाई ‘कृषिबोट’ बनाउने प्रेरणा दियो स्क्र्याप (फोहोर) बाट बनेको एउटा स्मार्ट रोबोट जसले किसानलाई विषादी छर्किन सहज बनाउँछ।
महाराष्ट्र राज्यको नासिक जिल्लाको अवानखेड नामक गाउँमा बसोबास गर्ने आदित्य किसान परिवारका सदस्य हुन्। बाल्यकालदेखि उनले आफ्ना बुबा र काकाको खेतमा पसिना बगाएको देख्दै आएका छन्। तर, त्यो पसिनाको सट्टा उनले केही हल्का बनाउने सपना देखे र यसैले जन्म लियो ‘कृषिबोट’
उनका काका अंगुर खेती गर्छन्। लामो समयसम्म भारी विषादी ट्याङ्की बोकेर खेतभरि घुम्नुको असरले उनलाई ढाड र काँध दुख्ने समस्या भयो। आदित्यले यसको समाधान खोज्ने निश्चय गरे। उनी भन्छन् मैले महसुस गरे प्रविधिको प्रयोग गरेर यो शारीरिक श्रम कम गर्न सकिन्छ।
शुरुमा उनीसँग न त बजेट थियो न त आधुनिक प्रयोगशाला। तर उनको हातमा थियो स्कूलको सहयोग स्क्र्याप भागहरू र केहि गर्ने सपना।
आदित्यले ‘सलाम बम्बे फाउन्डेशन’ मार्फत मोबाइल मर्मत कोर्ष लिए। यहींबाट उनको रोबोटिक्सको यात्रा सुरु भयो। उनलाई कोडिङ, इलेक्ट्रोनिक्स, र डिजाइनबारे आधारभूत तालिम दिइयो।
प्रोजेक्टको पहिलो संस्करण असफल भयो। भारी थियो, हिँड्न सक्दैनथ्यो। तर, उनले हार मानेनन्। दोस्रो पटक उनले हलुका टायर, पुराना खेलौनाको ब्याट्री र अन्य स्क्र्याप सामान प्रयोग गरेर नयाँ संस्करण तयार गरे।
कृषिबोट १६ लिटरको ट्याङ्की बोक्न सक्छ १२ भोल्टको ब्याट्रीमा चल्छ र स्मार्टफोनबाट कन्ट्रोल गर्न सकिन्छ। NodeMCU नामक वाइफाइ युक्त माइक्रोकन्ट्रोलर प्रयोग गरिएको छ।
यसमा ३६० डिग्री क्यामेरा समेत छ जसले खेतको दृश्य मोबाइलमै देखिन्छ। थप रूपमा विभिन्न उचाइका बाली अनुसार छर्किने नोजलको उचाइ समायोजन गर्न मिल्ने बनाइएको छ।
आदित्यले कृषिबोटलाई आफ्नो काकाको अंगुर खेती र हजुरबुबाको पुदिनाको बारीमा परीक्षण गरे। दुबै प्रयोग सफल भए। समय, श्रम र खर्चमा उल्लेखनीय कटौती भयो।
उनका काका सन्दीप पिंगले भन्छन् पहिले एक घण्टा ३० मिनेट लाग्थ्यो अब एक घण्टाभित्र काम सकिन्छ। शरीर पनि थाक्दैन र टेक्नोलोजीले जीवन सजिलो बनाएको महसुस भइरहेको छ।
आदित्यले आफ्नो कृषिबोटलाई टेकभिजन र LEGO प्रतियोगिताहरूमा प्रदर्शन गरे। एयरपोर्टमा समस्या भएपछि उनले रोबोटलाई फोल्ड हुने बनाउँदै नयाँ डिजाइन तयार गरे ताकि हवाई यात्रामा लैजान सकियोस्।
रोबोट अब तीन घण्टासम्म चल्न सक्छ र ४० मिनेटमा पूर्ण चार्ज हुन्छ। बाइक, बस वा विमानबाट पनि सजिलै लैजान सकिने बनाइएको छ।
अब आदित्यको सपना छ ‘कृषिबोट’ जस्ता स्मार्ट कृषि उपकरणहरू उत्पादन गर्ने कम्पनी खोल्ने। उनी भन्छन् म थप कृषिबोट बनाउनेछु र किसानलाई निःशुल्क वितरण गर्ने छु। भविष्यमा यस्तो रोबोट बनाउनेछु जसले घाँस काट्ने, कीरा मार्ने र सम्पूर्ण खेतको हेरचाह गर्ने काम गरोस्।
विविध बालीका लागि अनुकूल बनाउन टायर र नोजल फेरेर प्रयोग गर्न मिल्ने बनाइनेछ। पानी, मल, वा जैविक विषादी छर्न प्रयोग गर्न मिल्ने बनाइने छ।
सलाम बम्बे फाउन्डेशनका अफिसर गौरव अरोरा भन्छन् शून्य स्रोतमा पनि समाधान निकाल्ने सोच र धैर्यता नै साँचो नवप्रवर्तन हो। आदित्यले यो प्रमाणित गरेका छन्।
आदित्य भन्छन् प्रविधि मात्रै होइन उद्देश्य चाहिन्छ। मेरो चाहना छ किसानलाई सजिलो बनाउने उनीहरूको स्वास्थ्य सुरक्षित राख्ने र जीवनलाई सम्मानजनक बनाउने।
आदित्य पिंगले देखाएका छन् कि परिवर्तनको शुरूवात ठूला सहर वा धनबाट मात्रै होइन समर्पण र संवेदनाबाट रोपिन्छ। स्क्र्यापबाट सुरु भएको यात्राले आज गाउँका किसानलाई राहत दिइरहेको छ।