काठमाडौं – नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) परिसूचक पछिल्ला तीन कारोबार दिनमा करिब डेढ सय अंकले घट्दै पुनः २९ सय बिन्दु मुनि झरेको छ। मंगलबार तीन हजार माथि पुगेको नेप्से आइतबार २८५८.९० बिन्दुमा झरेको हो जुन साउन १ कै बिन्दुसँग मिल्दोजुल्दो हो।
तीन दिनको अवधिमा कुल १४३ अंकले घटेको नेप्सेमा विशेषगरी बैंक, वित्तीय संस्था र बिमा क्षेत्रका उपसमूहमा व्यापक गिरावट देखिएको छ। आइतबार मात्र १६ कम्पनीको सेयर मूल्य बढ्दा २ सय ३३ कम्पनीको मूल्य घट्यो।
गत बुधबार नेप्से ४७.९३ अंकले, बिहीबार ३१.५० अंकले घटेको थियो भने आइतबार २.१८ प्रतिशतले घट्दै ६४ अंकको गिरावट आएको हो। यसदिन १ लाख ५२ हजार ५ सय १८ पटक कारोबार भई ३ करोड २२ लाख ६० हजार ३ सय ४१ कित्ता सेयर किनबेच भएको छ। कुल कारोबार रकम पनि घटेर १३ अर्ब ७ करोड ५० लाख रुपैयाँमा झरेको छ, जुन अघिल्लो बिहीबारको १५ अर्ब ९८ करोडको तुलनामा कम हो।
घट्ने उपसमूहहरूको अवस्था यस्तो छ।
जीवन बिमा: २९७.९४ अंकले गिरावट निर्जीवन बिमा: २२९.५३ अंक उत्पादन तथा प्रशोधन: १९४.९१ अंक लघुवित्त: १६७.१२ अंक विकास बैंक: १०४.८२ अंक
यसैबीच ट्रेड टावर र शिव श्री हाइड्रोपावरको सेयर मूल्य ९.९९ प्रतिशतले बढेको छ भने सान्भी इनर्जीको ९.९९ प्रतिशत, समता घरेलु लघुवित्तको ९.९६ प्रतिशतले घटेको छ।
उच्च कारोबार भएका कम्पनीहरू:
नेपाल रिइन्स्योरेन्स: ७५.३९ करोड हिमालयन रिइन्स्योरेन्स: ७१.५५ करोड हिमालयन डिस्टिलरी: ५८.८२ करोड शिवम् सिमेन्ट: ५५.०२ करोड ङादी ग्रुप पावर: ४२.५५ करोड
बजार पुँजीकरणमा ठूलो गिरावट
नेप्से घटेसँगै सेयर बजारको कुल आकार १ खर्ब ४ अर्ब ९० करोड ७९ लाख रुपैयाँले घटेको छ। बिहीबार ४८ खर्ब ७६ अर्बमा पुगेको बजार पूँजीकरण आइतबार ४७ खर्ब ७२ अर्ब रुपैयाँमा झरेको हो।
सेक्टर अनुसार कारोबार यस्तो रह्यो:
हाइड्रोपावर: ४ अर्ब २८ करोड उत्पादन/प्रशोधन: १.३८ अर्ब विकास बैंक: १.२० अर्ब लघुवित्त: १.१२ अर्ब बैंकिङ: १.०८ अर्ब जीवन बिमा: ४८ करोड निर्जीवन बिमा: २१ करोड सामूहिक लगानी कोष: ९ करोड ऋणपत्र: ३२ लाख
बजार विश्लेषकहरूका अनुसार बिमा र बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको निरन्तर गिरावट, लगानीकर्ताको मनोविज्ञान र बजारमा प्रवाह भएको नकारात्मक संकेतका कारण बजारमा निराशा छाएको छ।
काठमाडौं – नेपालको पुँजी बजारमा एउटा बहस सुरु भएको छ।सेयरको ‘आइजिन नम्बर’ सम्बन्धी, सीडीएस एन्ड क्लियरिङ लिमिटेड (CDSC) ले ‘संस्थापक’ र ‘सर्वसाधारण’ सेयरलाई छुट्टाछुट्टै अन्तर्राष्ट्रिय धितोपत्र पहिचान नम्बर (ISIN) दिने प्रस्ताव गरेपछि निजी क्षेत्रका संघसंस्थाहरूले कडा विरोध गरेका छन्।
यो प्रस्ताव अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासविपरीत रहेको दाबी गर्दै स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकहरूको संस्था (IPPAN), नेपाल चेम्बर अफ कमर्सलगायत संघसंस्थाहरूले अर्थमन्त्रीदेखि संसद्को अर्थ समितिसम्म ध्यानाकर्षण गराएका छन्।
सीडीएससीको प्रस्तावले करीब १ खर्ब २८ अर्ब रुपैयाँ बराबरको संस्थापक सेयर बन्धक बन्ने र त्यसले लगानीको वातावरणमा असहजता ल्याउने इप्पानको दाबी छ।
सीडीएससीको दाबी अनुसार, प्रस्तावित व्यवस्था कार्यान्वयन भएपछि सेयर बजारका विकृति, तथ्यांक अभिलेखीकरण, र पारदर्शितामा सुधार हुने अपेक्षा गरिएको छ। तर, निजी क्षेत्र भने यो कदमले लगानीमैत्री वातावरणलाई नै क्षति पुर्याउने भन्दै आक्रोशित छ।
इन्डियन, बंगलादेशी, श्रीलंकाली र अन्य दक्षिण एसियाली बजारहरूमा एउटै आइजिन नम्बरमार्फत संस्थापक र सर्वसाधारण सेयर कारोबार हुन्छ। भारतमा संस्थापक सेयरमा लकइन अवधि भए तापनि एउटै आइजिन प्रयोग हुन्छ। अमेरिकी बजारमा त आइजिन नै प्रयोग हुँदैन, बरु CUSIP नम्बर चलनमा छ।
नेपालमा सीडीएससीले प्रस्ताव गरेको छुट्टाछुट्टै आइजिन प्रणालीले संस्थापक सेयरहरू स्वतः सर्वसाधारणमा परिणत नहुने व्यवस्था ल्याउने देखिन्छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा बजारमा अनिश्चितता र असुरक्षा निम्त्याउने निजी क्षेत्रको तर्क छ।
इप्पानका उपाध्यक्ष उत्तमकुमार भ्लोनका अनुसार, यो व्यवस्थाले जलविद्युत्, सिमेन्ट, मिडिया, होटल लगायत ५८ उद्योगका ८७ अर्ब बराबरका ८७ करोड सेयरमा असर पार्नेछ। साथै, ४७ जलविद्युत् आयोजना र ३७ नयाँ कम्पनीहरूको लगानी समेत प्रभावित हुने सम्भावना रहेको उनले बताए।
नेपाल चेम्बर अफ कमर्शका अध्यक्ष कमलेश अग्रवालले यो निर्देशिका लगानीकर्ताको हित विपरीत रहेको बताएका छन्। उनले भने, पुँजी बजार अझै परिपक्व नभएको अवस्थामा यस्तो परिवर्तनले लगानीको वातावरणमा अन्योलता ल्याउँछ।
सीडीएससीकी प्रबन्ध सञ्चालक प्रविन पन्दाकका अनुसार यो निर्देशनाले सेयर बजारमा पारदर्शिता ल्याउनेछ र सेयरधनीहरूको वर्गीकरण, तथ्यांक संकलन र प्रणाली व्यवस्थापनमा सहजता ल्याउनेछ। लकइन अवधिमा संस्थापक सेयर स्वतः सर्वसाधारणमा परिणत नहुने समस्या समाधान गर्न यो व्यवस्था ल्याइएको उनको भनाइ छ।
नेपाल स्टक ब्रोकर्स एसोसिएसनका पूर्वअध्यक्ष प्रियराज रेग्मीले भने, यदि यो व्यवस्था ३ वर्षका लागि मात्र हो र त्यसपछि संस्थापक सेयर सामान्य प्रक्रियाबाट सर्वसाधारणमा परिणत हुनसक्ने हो भने आत्तिनुपर्ने अवस्था छैन।
सीडीएससीले ल्याउन लागेको दोहोरो आइजिन प्रणाली एकातिर प्रणाली सुधारको दाबी गर्दै अघि बढिरहेको छ भने अर्कोतिर निजी क्षेत्रले यसलाई लगानीको माहोल बिगार्ने खतरनाक संकेतको रूपमा लिएको छ। अब यो प्रस्ताव लागू गर्ने कि नगर्ने भन्ने निर्णय धितोपत्र बोर्ड (SEBON) को हातमा छ, जसले निर्देशिकाको अन्तिम निर्णय गर्नेछ।
